Tłumaczenia tadżycki

Tajemnicze języki czyli tłumaczenia tadżyckiego

Mimo tego, że na naszych oczach świat zamieniał się w „globalną wioskę” Tadżykistan jest jednym z państw, które wciąż trudno umiejscowić na mapie świata. Bardziej wnikliwych historia tego kraju potrafi zadziwić. Do dziś z racji na położenie geograficzne mieszkańcy Tadżykistaniu są utożsamiani z Persami zarówno kulturowo jak i językowo. Mało kto oprócz językoznawców i tłumaczy zdaje sobie sprawę z istnienia języka tadżyckiego. Jakie jeszcze Tadżykistan skrywa tajemnice?

Potomkowie Tadżyków osiedli w Azji Środkowej już około 2000 roku p.n.e. i rozwijali na tych ziemiach swoje społeczności. Mimo tego, że są osobną społecznością pojawiła się teoria jakoby Tadżycy zwani „Tajik” byli Persami. Samo określenie mieszkańców Tadżykistanu po przetłumaczeniu oznacza dosłownie „nie Turek” i dotyczy ludów perskich mieszkających na terenie Azji. Z tego założenia wywodzi się także teoria, że język tadżycki to tak naprawdę nic innego niż język perski. A co najlepsze, zdarza się, że twierdzą tak sami Tadżycy.

Skąd dokładnie wzięło się wspomniane przekonanie? Język perski pojawił się w Azji Centralnej w VIII wieku i na przestrzeni wieków rozpowszechniał się na jej terenach, z czasem ulegając wpływom języków tureckich. Nie bez znaczenia była także długoletnia obecność Rosji, która w XIX wieku wtargnęła do Tadżykistanu. Posługiwano się w nim wówczas językiem „farsi” co oznaczało perski. Izolacja i wpływy rosyjskiego spowodowały, że dziś język tadżycki nie przypomina już języka perskiego, choć sami Tadżycy chcieliby, żeby było inaczej.

Nie tylko samo pochodzenie okazało się problematyczne dla określenia cech języka tadżyckiego. Kontrowersje wywołała choćby tak podstawowa kwestia jak alfabet. Tureckie korzenie wiązały się z obecnością alfabetu arabskiego, który pod okupacją rosyjską zmieniono na cyrlicę. Mimo, że po wojnie zaplanowano projekt powrotu do korzeni perskich do dziś w pisowni i tłumaczeniach języka tadżyckiego obowiązuje właśnie cyrlica.

Zawirowania związane z alfabetem spowodowały, że tłumaczeniami języka tadżyckiego zajmują się dzisiaj tylko najbardziej doświadczeni tłumacze. Obecność w gramatyce archaicznych form oraz skomplikowana leksykalność języka powoduje dodatkowe utrudnienia przy przekładzie. Sprawy nie ułatwia także obecność czterech dialektów, na których wykształcenie miał wpływ język uzbecki.

Mimo burzliwej historii Tadżykistan ma dzisiaj bogatą literaturę i rozwiniętą prasę – spośród około 80 gazet aż 66 ukazuje się w języku tadżyckim. Wciąż dużym ograniczeniem dla rozwoju zarówno społeczności tadżyckiej jak i samego języka jest obecna w telewizji kontrola Państwowej Komisji ds. Radia i Telewizji, która znacznie ogranicza ilość i rodzaj komunikatów.

Język tadżycki jest jednym z najmniej znanych języków w Europie. Biorąc pod uwagę jego historię, obecną sytuację w Tadżykistanie oraz stosunek do języka samych Tadżyków, nie ma szans na jego większe upowszechnienie. Jednak zarówno tłumacze języka tadżyckiego jak i lingwiści są zgodni, że jego fascynujące korzenie są warte uwagi.