Tłumaczenia maltański

O tłumaczeniu języka w którym nie pisano, czyli krótka historia języka maltańskiego

Język maltański jest jednym z mniejszych języków świata. Porozumiewa się w nim ok. 350 tysięcy osób, głownie na Malcie na której jest językiem urzędowym. Jak trafił na tą piękną wyspę? Językoznawcy i zawodowi tłumacze zgłębiający tajniki języka nie są zgodni – jedni pochodzenie języka maltańskiego przypisują językowi Fenicjan, drudzy natomiast uważają, że przybył z północno-zachodniej Afryki. Co najdziwniejsze język maltański jest jednym z języków który przez długi okres występował tylko w formie mówionej. Jak rozwijała się jego pisemna forma?

Język maltański można przewrotnie uznać za zlepek różnych języków – jego korzenie sięgają języków arabskich w szczególności dialektu tunezyjskiego. To jednak nie wszystko – maltański jest także pełen zapożyczeń z popularnego języka angielskiego, francuskiego i włoskiego, dlatego zdarza się, że tłumaczenie niektórych wyrażeń jest dość instynktowne. Arabskie pochodzenie jest związane ze zdobyciem przez Arabów Malty w 870 roku. Mimo wpływów języka arabskiego, maltański w pewnym stopniu zachował swoją podstawową strukturę.

Czym język maltański wyróżnia się na tle innych języków? Chodzi oczywiście o wieloletni brak jego pisemnej formy. Najstarszym, znanym spisanym dziełem jest wiersz „Il Cantilena” napisany przez Pierto Caxaro, maltańskiego filozofa i poetę. Powstanie wiersza datuje się na XV wiek kiedy to język maltański zapisywany był jeszcze w alfabecie arabskim. Zmieniło się to dopiero w latach 20 XX wieku kiedy ustandaryzowano alfabet. Dziś język maltański jest jedynym znanym językiem semickim zapisywanym w alfabecie łacińskim. Łacińską formę zaczęto powszechnie stosować dopiero w 1934 roku, więc tłumaczenie zabytków literatury wymaga znajomości alfabetu arabskiego.

Usystematyzowanie zasad związanych z alfabetem spowodowały, że obecnie tłumaczenia pisemne czy ustne są pewnym standardem, choć należą do mniej powszechnych. Wpływ na to ma oczywiście mała popularność języka maltańskiego, ale i skomplikowane zasady ortograficzne. Dzięki arabskim wpływom w języku maltańskim pojawiły się znaki specjalne takie jak ġ, ċ, czy ħ, które komplikują zasady wymowy. O tym w jaki sposób przeczytamy dane słowo decyduje nie tylko umiejscowienie danego znaku w wyrazie ale także sąsiedztwo innych znaków.

Dziś język maltański jest jednym z języków urzędowych Unii Europejskiej do której Malta dołączyła w 2004 roku. Mimo obecności we Wspólnocie przez pierwsze lata Malta była jednym z państw, które z uwagi na bardzo małą liczbę tłumaczy musiały poczekać z aktów prawnych obowiązujących w Unii. To także jeden z bardziej popularnych kierunków wakacyjnych – piękna wyspa jest doskonałym miejscem zarówno do odpoczynku jak i poznawania historii języka i danej społeczności.

Mimo tego, że język maltański nie miał początkowo swojej pisemnej formy, wpływ aspektów społecznych i gospodarczych spowodował, że dziś jest w pełni rozwiniętym językiem, nie tylko obowiązującym jako język urzędowy Unii Europejskiej, ale także mającym swoją bogatą literaturę.