Tłumaczenia fiński

Tajemnice przysłów w języku fińskim, czyli jak tłumaczyć mądrości Finów?

Finlandia – kraj kojarzony z reniferami, rozsławiony przez znaną na całym świecie Nokię, posługuje się jednym z najmniej intuicyjnych do tłumaczenia języków Europy. Język fiński to jeden z języków urzędowych Unii Europejskiej, jednak od zawsze był błędnie zaliczany do grupy języków skandynawskich. Co zaskakującego odkryjemy, gdy podejmiemy się tłumaczenia języka fińskiego? Oczywiście oryginalne fińskie przysłowia, mówiące o tym kraju więcej niż niejedna księga historyczna.

Aby odkryć znaczenie przysłów trzeba najpierw poznać sam język. Czym więc charakteryzuje się język fiński? To język w którym nie ma czasu przyszłego, a słowo „nie” odmienia się przez przypadki, których co gorsza, jest około osiemnastu. Tłumaczenie takiej konstrukcji zdań to prawdziwe wyzwanie, którego warto się podjąć chcąc nieco lepiej poznać Finów. Czego możemy się o nich dowiedzieć, analizując przysłowia w języku fińskim?

Przysłowia to nic innego jak przekazywane z pokolenia na pokolenie mądrości, charakterystyczne dla danej społeczności i dotyczące różnych sytuacji życiowych. Ich znajomość pozwala poznać dany naród lepiej niż niejedne charakterystyki. Z tego względu tłumaczenie przysłów pochodzących z języka fińskiego pozwala przekonać się nam, że Finowie to ludzie kochający swój kraj, przyrodę, oraz… rozsławioną na całym świecie saunę fińską.

Przykłady? Do najbardziej znanych przysłów w języku fińskim należy choćby: „on lottovoitto syntyä Suomeen” co po przetłumaczeniu oznacza „to jak wygrana na loterii być urodzonym w Finlandii”. Język fiński ma także wiele przysłów, które niosą w sobie identyczną mądrość jak te w języku polskim, ale brzmią inaczej ze względu na tło kulturowe, które należy uwzględniać przy tłumaczeniach. Przykładem może być choćby fińskie przysłowie „tappaa kaksi kärpästä yhdellä iskulla” oznaczające „zabić dwie muchy jednym uderzeniem”, a w polskim odpowiedniku „upiec dwie pieczenie na jednym ogniu.”

Tłumaczenie przysłów zarówno w języku fińskim jak i w innych, jest sporym wyzwaniem. Dosłowne tłumaczenia ustne nie są w stanie oddać prawdziwego znaczenia danego przysłowia, a jedynie zmylą odbiorcę nadając rozmowie błędny sens. Przekład uzależniony jest od wiedzy tłumacza na temat kultury danego kraju oraz aktualnych zmian jakie zachodzą pod wpływem zapożyczeń z innych języków. Dobry tłumacz musi także wziąć pod uwagę kulturę kraju, w którym obowiązuje język na który tłumaczy fińskie przysłowie. Uwzględniając tło kulturowe powiedzenie „parempi pyy pivossa kuin kaksi oksalla”, oznaczające „lepszy jarząbek w dłoni, niż dwa na gałęzi”, będzie miało inny odpowiednik w języku polskim („lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu”) i inny w języku angielskim.

Przysłowia funkcjonują w każdym języku świata, są nośnikiem mądrości ludowych. Po przetłumaczeniu tych w języku fińskim możemy poznać część bogatej kultury Finlandii. Jednak skomplikowana gramatyka powoduje, że niekiedy takie zadanie lepiej powierzyć profesjonalnemu tłumaczowi języka fińskiego.